Za zdradę stanu - współpracę obywatela z wrogiem, wspieranie agresora, udział w wojnie lub innych działaniach przeciw Ojczyźnie (vel bellum republicae), zmierzających do utraty części terytorium - groziły w Rzeczpospolitej Obojga Narodów najsurowsze kary - banicja (wygnanie) lub infamia (banicja połączona z utratą czci). Obie z dożywotnim zakazem powrotu w granice państwa pod groźbą kary śmierci.
Karę początkowo orzekał król, następnie Sąd sejmowy, a od 1578 roku Trybunał Główny Koronny - dla Korony Królestwa Polskiego Rzeczpospolitej - w Lublinie lub we Lwowie (dla Małopolski) i w Piotrkowie Trybunalskim (dla Wielkopolski) 0raz Trybunał Główny Wielkiego Księstwa Litewskiego - w Wilnie (później także w Grodnie).
Najsłynniejszym banitą historycznym był Samuel Zborowski h. Jastrzębiec, zabójca kasztelana przemyskiego Andrzeja Wapowskiego (na Wawelu, pod bokiem króla), renegat i zdrajca; ścięty na Wawelu 26 maja 1584. A literackim - Jacek Soplica vel ksiądz Robak, główny bohater epopei Adama Mickiewicza Pan Tadeusz; zabójca Stolnika Horeszki, niesłusznie oskarżony o zmowę z Moskalami podczas oblężenia zamku w czas Konstytucji 3 Maja.
Andrzej Schymalla
Fot. - Chorąży Wielki Koronny Sebastian Sobieski z chorągwią królewską - wielką chorągwią Rzeczpospolitej Obojga Narodów w czasie panowania dynastii Vasa (Baltazar Gebhardt, gwasz - rolka sztokholmska, 1605).
Komentarze
Prześlij komentarz