DZWON ZYGMUNT

500 lat temu, w Krakowie -

13 lipca 1521 roku (w sobotę) po raz pierwszy uderzył Dzwon Zygmunt (sic!), wykonany dla katedry wawelskiej na polecenie króla Zygmunta I Jagiellona przez kowala, ludwisarza i puszkarza Hansa Behama z Norymbergi w roku 1520.

Na Dzwonie Zygmunt widnieje łacińska inskrypcja autorstwa staropolskiego poety, sekretarza królewskiego (1516-1523), późniejszego biskupa przemyskiego (1523), płockiego (1527), arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa (1535-1537), Andrzeja Krzyckiego h. Kotwicz (1482-1537):

Deo Opt Max ac Virgini Deiparae sanctisque patronis suis divus Sigismundus Poloniae Rex campanam hanc dignam animi operumque ac gestorum suorum magnitudine fieri fecit anno salutis MDXX

Bogu Najlepszemu, Najwyższemu i Pannie Najświętszej Bogurodzicy, świętym patronom swoim, Zygmunt, Król Polski, ten dzwon godny wielkości umysłu i czynów swoich kazał sporządzić w roku zbawienia (Roku Pańskiego - ACMS) 1520.

Datę 13 lipca 1521 (sobota) z rocznicą bitwy pod Grunwaldem, 15 lipca 1410 (wtorek), łączyło ruchome święto liturgiczne - Dzień Rozesłania Apostołów (De Divisione Apostolorum)*. Wnuk, Zygmunt I Jagiellon, uczcił w ten sposób zwycięstwo swego wielkiego dziada, Władysława II Jagiełły, nad Zakonem Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (Krzyżakami), z którym wonczas sam toczył wojnę (Reiterkrieg, 1519-1521), przerwaną 4-letnim zawieszeniem broni, podpisanym 5 kwietnia 1521 roku; wznowioną w 1525 roku, a ostatecznie zakończoną traktatem krakowskim 8 kwietnia i hołdem lennym księcia Albrechta Hohenzollerna, złożonym Zygmuntowi I na krakowskim rynku 10 kwietnia 1525 roku. A zatem, daty i przytoczone fakty nie były przypadkowe, lecz przemyślane - miały charakter państwowy i propagandowy.

Unikatowy dźwięk Zygmunta słyszymy zawsze w Nowy Rok (Święto Bożej Rodzicielki) i Święto Trzech Króli (Objawienia Pańskiego); w Niedzielę Palmową, Wielką Sobotę, Wielkanoc (Rezurekcja - Zmartwychwstania Pańskiego), Poniedziałek Wielkanocny; w Święto Miłosierdzia Bożego, Dzień św. Zygmunta (Patrona Dzwonu), Święto Matki Bożej Królowej Polski (Dzień Konstytucji 3 Maja), Dzień św. Stanisława (Patrona Polski i Katedry Wawelskiej), Święto Wniebowstąpienia Pańskiego, Święto Zesłania Ducha Świętego; podczas Procesji Bożego Ciała; w Dzień św. Jadwigi (Patronki Katedry), Dzień św. Piotra i Pawła, Święto Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (Matki Bożej Zielnej), Dzień św. Wacława (Patrona Katedry), św. Papieża Jana Pawła II, Wszystkich Świętych, Zaduszki, Święto Niepodległości Polski 11 listopada, Święto Chrystusa Króla, Święto Niepokalanego Poczęcia; na Pasterkę i w pierwszy dzień Świąt Bożego Narodzenia. Słyszymy także w czas wydarzeń ważkich dla Państwa i Narodu Polskiego. Jego głos - donośny, ma zasięg ok. 30 km.

Dzwon Zygmunt gra zwykle 8 minut. Wyjątkiem była ceremonia pogrzebowa Papieża Jana Pawła II 8 kwietnia 2005 roku, kiedy bił 27 minut, po jednej za każdy rok pontyfikatu.

Andrzej Schymalla

*Święto liturgiczne Dzień Rozesłania Apostołów zostało ostatecznie zniesione przez Stolicę Apostolską w 1914 roku.

Obraz Jana Matejki Zawieszenie dzwonu Zygmunta (1874).