12 maja 1703 roku wybuchło powstanie Węgrów przeciwko Habsburgom i ich poplecznikom - powstanie Kuruców* przeciwko Labancom**. Na czele powstania stanął siedmiogrodzki magnat Ferenc II Lipót Rákóczi, który 14 czerwca wrócił z emigracji w Polsce (od 1701 roku w majątku Sieniawskich w Brzeżanach). Wcześniej, 5 maja, wezwał wszystkich Węgrów do walki - Cum Deo pro Patria et Libertate. Obwołany przez stany księciem Siedmiogrodu (1704) i Węgier (przez sejm zwołany w Szécsény, 1705), proklamował suwerenne Węgry.
Powstanie trwało 8 lat i objęło wszystkie warstwy społeczne. Upadło w wyniku serii przegranych potyczek, zakończonej w 1708 roku klęską w bitwie pod Trenczynem (węg.- Trencsén). Akt kapitulacji podpisał hr. Sándor Károlyi, zawierając z Habsburgami pokój w Szatmár 1 maja 1711 roku. Ferenc Rákóczi nie uznał kapitulacji i ponownie udał się na emigrację do Polski (do 1712 roku przebywał w Gdańsku, wraz z żoną Charlotte Amalie Reginar von Hessen-Wanfried-Eschwege i jej dworem; chadzał do kościoła św. Mikołaja, pisał pamiętniki i rozprawy polityczne; w Gdańsku drukowano powstańcze pisma propagandowe; drogą morską sprowadzano broń, francuskich oficerów i wolentarzy zasilających szeregi Kuruców), a następnie do Francji i do Turcji. Zmarł w Rodostó (obecnie Tekirdağ) w 1735 roku. Zaliczony w poczet węgierskich bohaterów narodowych, w 1906 roku ekshumowany i pochowany w Koszycach (węg.- Kassa) w katedrze św. Elżbiety.
Powstanie sprzyjało Francji. Skutecznie wiązało siły cesarskie w trakcie wojny pomiędzy Habsburgami a Burbonami o sukcesję hiszpańską (1701-1714). Było trzecim*** i ostatnim powstaniem Kuruców.
Andrzej Schymalla
* Kuruc (węg.- Kurucok) - rebeliant.
** Labanc (węg./fon.- lobonc) - harcap, długi męski warkocz zapleciony z własnych włosów lub część peruki, noszony w armii austriackiej i pruskiej XVIII w. w celu ochrony karku przed uderzeniem; zebrany w siatkę i zdobny w kokardę (harbajtel) w barwach pułku. Podobnie jak w Polsce, synonim Niemca - zaborcy (żołnierza, urzędnika).
*** Pierwszym powstaniem w 1514 roku dowodził Szekler György Dózsa. Drugim, w latach 1672-1685, spiski magnat Imre Thököly.
Obraz: George Philipp Rugendas, Potyczka Kuruców z Labancami.
Komentarze
Prześlij komentarz